Column Pierre Linssen: Well, de parel aan de Maas...

Ik herinner mij het prachtige Wellse Maasheggenlandschap nog van nét voor de eerste ruilverkaveling, tussen Elsteren en Aijen. Het zag er precies zo uit als nu het landschap tussen Noord-Brabantse Vierlingsbeek en het Gelderse Batenburg: een adembenemend mooi Maasheggenlandschap in elk jaargetijde waar het goed wandelen en fietsen is.

Ik heb het landschap hier echter dramatisch zien veranderen sinds die eerste ruilverkaveling en zo verdwenen ook de talrijk prachtige Maasheggen. Daarna verdween er steeds meer. Zelfs de bomen rondom de schuren moesten het ontgelden en ook de vele solitaire bomen moesten er aan geloven. Een relatief 'kaal' landschap bleef over en verwerd tot een groene monocultuur van enkel mais en gras zonder een enkel bloemetje.

De omgeving van Well veranderde en dat zo nog veel meer gaan veranderen, maar sinds een bepaalde periode in mijn ogen heel positief.

En dat begon plaatselijk op het eind van de 90-er jaren, vrij snel nadat Well een watersnoodramp kende in 1995 en in 1993. Een heuse maar nog vrij lage waterkering werd aangelegd waarbij het zicht op Well vanuit toen nog ‘Bar de Kooy’ aan de Wanssumse Maasoever sprookjesachtig mooi was en nu op dit moment nog steeds is.
Ik heb er in 2016 een paar foto’s van gemaakt die hiervan getuigen.

‘De Band’ bij Well metamorfoseerde door de eerste dijkaanleg onherkenbaar … mooi!
Het zuidelijke gebied veranderde in een Natuurgebied, waarna later het noordelijke gebied volgde in het kader van de rivierverruiming en snellere doorstroming van de Maas. Het Natuurgebied werd nog groter en daar zou het niet bij blijven … Ik zette het allemaal op en foto en had zo ook een direct contact met de aannemer Martens en Van Oord (MvO) die de schop aldaar in de grond zette en met de site van Maaspark Well i.o. Zie alhier:  https://maasparkwell.wixsite.com/maasparkwell/pierre-linssen

De biodiversiteit nam binnen dat gebied weer fors toe, maar daarbuiten helaas (nog) niet en als je die vond, dan nog enkel op de dijken die helaas te vaak gemaaid werden. En beken die te vaak 'geschoond' werden en nog steeds. Maar ook dat zou gaan veranderen.

Sinds maart 2013 is Kampergeul b.v. begonnen met het ontzanden/ontgrinden van de hoogwatergeul Well-Aijen als onderdeel van het Maaspark Well i.o. Een forse ingreep met uiteindelijk een mooi resultaat, let maar eens op zo ergens rond 2030 (zucht).

Enfin, in 2016 begonnen de eerste gesprekken over een van de grootste veranderingen van het landschap in de oude Maasbedding van Well. Mogelijk zou Well gaan ‘wegzinken’ achter een waterkering die ongeveer 1.20 mtr. hoger zou worden dan de huidige waterkering, deplorabel bevonden door de deskundigen. Dit primair voor een hoogwaterbescherming en secundair voor een snellere doorstroming en retentiegebied van de Maas. Deze verhoging echter zou later nog verder ter discussie worden gesteld.

André Boom en ik waren als fervent Natuurliefhebber heel enthousiast en positief en zagen tal van mogelijkheden om een gedeelte van het oude stroomgebied van de Maas te reactiveren en te realiseren. We namen op uitnodiging van het waterschap Limburg plaats in de omgevingswerkgroep (OWG) ‘de groene rivier’ op 29 maart 2017.

Tal van bijeenkomsten vonden plaats waarvan een op 18 april 2017 en waarin ik suggereerde om het toekomstig het Maaspark Well (i.o.) door te trekken richting Well.

Op 6 juli 2018 schreef ik in overleg met André een 3-bladige mailbrief aan de teamleider planuitwerking en besluitvorming van Witteveen+Bos te Amsterdam met kopieën aan alle direct betrokkenen en woordvoeders van de diverse OWG’s, waarin we de groen/blauwe rivier promootten.  
Dit n.a.v. een bijeenkomst van 3 juli 2018, waarin 4 varianten gesuggereerd voor de gehele waterkering van Well en waarvan er 3 een groene rivier/waterberging behelsden.

Hier een greep uit die brief (gedeeltelijk geanonimiseerd), waarvan ik het beperkt heb tot het meest essentiële betreffende ‘de groene rivier’ die ik zelf liever ‘(licht)blauw’ zie:

Bijeenkomst dijkverlegging Well en Groene rivier
Tijdstip: 3 juli 2018 van 19:00 tot 21:45 uur
Locatie: MFC De Buun, Kasteellaan 25 in Well, [ S ]
Doel: Zienswijze en tips n.a.v. deze bijeenkomst.

Goedemorgen [ S ],

Ik heb tijdens de bijeenkomst erg veel vernomen waarbij ik voor een paar zaken aandacht vraag:

1) optie 1 van de in totaal 4 alternatieven: 'huidige ligging verbeteren en versterken' [ … ]

In de bijeenkomst op 26 juni 2018, waarin [ … ] een heldere presentatie gaf, bleek dat de huidige keringen niet op de juiste locaties liggen en niet aansluiten op de klimaatverandering (hoogwaterstanden). De vraag is dan of optie 1 nog wel aan de orde is. Het lijkt mij veel logischer dat een 'groene/blauwe rivier' een groter doorstomend en waterbergend effect zal hebben dan het handhaven van optie 1. Wanneer je de gekleurde hoogtekaart bekijkt, zie je daarin overduidelijk dat de oorspronkelijke blauw gekleurde rivierdelta/winterbedding er al in verborgen ligt, zoals ook al eerder door jullie genoemd.

Wanneer we hier géén gebruik van maken in het traject lopen we meerdere belangrijke kansen/mogelijkheden mis zoals het winnen van ruimte, het verbeteren van kwaliteit en werken aan een veilige, maar ook mooie toekomst voor ons dorp.

2) de hoogte van de dijk [ … ]

Het lijkt me goed om piket zichtpalen te plaatsen op bepaalde locaties zodat mensen zich nu wél een voorstelling kunnen maken hoe hoog en waar de veiligheidsvoorzieningen komen te liggen.

3) kwelwater [ … ]

Een gunstige bijkomstigheid van het realiseren van de groene/ blauwe rivier en de kwel in dit betreffende gebied is, dat er hierdoor meer mogelijkheden en kansen voor de verplichting opgaven beekherstel Molenbeek vanuit de Europese Unie liggen. Dit specifiek om de waterkwaliteit en zeker ook de doelsoorten te kunnen realiseren! Voor de realisatie van dit beekherstel willen André Boom en ik óók graag meedenken in de mogelijkheden.

4) aanzien en het belang van het dorp (ontwikkelen van nieuwe Natuur) [ … ]

Winpunt a: doorstroming en waterberging van de Maas.

Door de 'oude rivierbedding' tussen oud- en nieuw Well te reactiveren kan de Maas sneller haar water kwijt bij wateroverlast en het waterbergingsgebied wordt vergroot. Zoals overigens al op de gekleurde hoogtekaart te zien is met mogelijkheden om het kwelwater en de molenbeek mee te laten stromen.

Winpunt b: het ontwikkelen van nieuwe Natuur.

Bij het realiseren van een blauwe rivier kan het aanzien van het dorp er beduidend op vooruit gaan, doordat beide gedeelten van Well verbonden worden door een schitterend te realiseren Natuurgebied, overeenkomstig de in uitvoering zijnde Wanssumse weerd met hoogwatergeulen en steilranden met tal van mogelijkheden voor inheemse diersoorten en planten. [ … ] De 'maisplak' kan veranderen in een oase van rust en er ontstaat een verbinding tussen 'De Band' en het nieuw te realiseren Natuurgebied van de blauwe rivier. Hoewel er toch weer steeds gesproken wordt over een dijk, zou echter juist deze noordzijde van de blauwe rivier de mogelijkheid kunnen bieden voor een 'steilrand', zoals die er bij de sportvelden van Well en het kerkhof er al van Nature ligt. Door die steilrand 'door te trekken' vervalt het visuele aspect van een dijk. Pluspunt bij al dit is dat Natura 2000 zich hiermee verder ontwikkelen kan, én de leefbaarheid én leefomgeving hiervan in mee liften!

Winpunt c: uitbreiding Maaspark Well i.o. -winnen delfstoffen (en dat zijn eigenlijk meteen al 4 winpunten):

Het Maaspark i.o. kan verder doorgetrokken worden richting Well dan dat het nu gepland is. Mogelijk zelfs
gedeeltelijk tot aan 'Elsteren'. Tijdens de bijeenkomst van de OWG op 18 april 2017 heb je mijn suggestie [ S ], dan ook keurig genotuleerd onder punt 6 in het verslag onder het kopje “Toelichting oplossingsrichtingen dijktraject”:

"De suggestie wordt meegegeven om het Maaspark nog wat verder door te trekken richting Well. Dit levert meer waterberging op en er kunnen meer grondstoffen worden gewonnen. Het is wel de vraag of de grondeigenaar [ … ] hiertoe bereid is."

Er kunnen dus delfstoffen gewonnen worden, wat geld oplevert voor de ontgronder én de gemeente en de recreant heeft nóg meer te recreëren. De recreant kan op die manier door een net van wandelwegen -en andere nog te bedenken mogelijkheden (aanlegplaats voor bootjes?)- geïnviteerd worden om Well te gaan bezichtigen wat de middenstand weer ten goede komt; een win-win-win-win situatie. Well wordt nóg aantrekkelijker dan dat het al is en daar hebben we 'm al: het aanzien (lees: leefbaarheid) van het dorp!

Winpunt d: beekherstelproject.

De Molenbeek lift geheel mee in de zowel groene alsook in de blauwe rivier.

Winpunt e: nieuwe Kasteellaan?

De bedijkingen ten behoeve van de groene/blauwe rivier leveren creatieve mogelijkheden op voor een

nieuw in te richten Kasteellaan. [ … ]

Met vriendelijke groet,

Pierre Linssen, Well.

 

Uiteindelijk is er gekozen voor de meest optimale variant met het kasteel buitendijks.
Het kasteel zelf krijgt maatwerk, zodat het toch beschermd wordt tegen hoogwater.
En bij hoogwater zal het kasteel dan ook een echte hoogwaterburcht zijn.

Enfin, meer is te vinden in deze link: https://www.waterschaplimburg.nl/projectinformatie/well-notendop/

Well gaat dus fors op de schop en zal de komende jaren nóg meer veranderen in het voordeel van Well en daarvan ben ik overtuigd voor wat betreft de ‘groene rivier’.

Ik hoop van harte dat het zicht vanuit Well op de Maas zo ruim als mogelijk wordt gehouden en andersom dat het zicht op Well vanuit de Maas mooi aangepast wordt.
En daar heeft de betreffende OWG zich goed en tot het uiterste voor ingespannen.

Hier is daar voor wat betreft het oude dorp meer over te vinden: https://www.wellaandemaas.nl/actueel/keuze-trac-en-type-kering-in-well-centrum-krijgt-steeds-meer-vorm/10392

Overigens hebben alle andere OWG’s zich flink ingespannen, waarbij iedereen heel kritisch naar hun woongebied keek in het kader van bescherming, maar zéker ook naar het aan- en uitzicht van daaruit. Nu gaat het enkel nog om een goede verbeelding te creëren en vertrouwen te hebben. Het project ‘Gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum’ is daar een mooi voorbeeld van wat dit jaar afgerond wordt en wat haar weerga niet heeft. Nu Well nog. Zelf hoop ik dat Well geen tweede Arcen gaat worden, het rustige karakter zou verdwijnen door een andere overspoeling dan water: die van rumoerige toeristen.

Dit is wat ik wel hoop voor de Wellenaar en de rustzoekende toerist:

Toekomstig uniek en lommerrijk Well, midden gelegen in een nieuw en waterrijk 'oerlandschap' met aan de overzijde en aan deze zijde van de Maas moerassen en hoogwatergeulen en een rijke flora en (avi)fauna. Met een prachtig wandel- fiets- en waternetwerk, waar je zelfs met het fluisterbootje tot bijna aan het kasteel kunt komen. Waar je je kunt vergapen aan de rijke historie en de fraai aangeklede bloemrijke straatjes met talrijke oude panden en oude staatnamen. Waarna je kunt genieten op een van de mooie terrasjes.

En waar het dus goed is om hier in Well-te-rusten.